Archief
Hannah Arendt
en het burgerschap van nu
In drie bijeenkomsten spreken we over burgerschap.
Wat is burgerschap? Hoe dacht filosoof Hannah Arendt over burgerschap en samenleving?
Wat is het verschil tussen een ‘vrij mens’ en een burger?
Vanuit deze vragen komen we op onderwerpen als identiteit, cultuur, waarden, normen, mensbeelden, politieke voorkeuren, vrijheid van meningsuiting en (de grenzen aan) tolerantie.
docent is filosoof Rutger van Eijken.
Hij studeerde af op het onderscheid tussen waanzin en normaliteit, en is momenteel docent Sociale Studies aan de Avans Hogeschool in Breda. Eerder werkte hij als journalist en hulpverlener in de daklozenopvang.
Rutgers onderzoek naar waanzin en zijn omgang met daklozen hadden grote invloed op zijn visie op de mens in de samenleving. Hierover schreef hij het boek Ethiek in het sociaal domein (Boom, 2021). In zijn recente boek Burgerschap: mens, cultuur en samenleving (Boom, 2023) is de politieke filosofie van Hannah
Arendt leidraad. Dit boek is meteen ook het uitgangspunt is voor de collegereeks.
Wenen rond 1900
Wenen in het fin-de-siecle is in politiek, cultureel en sociaal opzicht een kleurrijke stad. Keizer Franz-Joseph voert vergaande vernieuwingen in het straatbeeld door.
Dankzij Gustav Klimt, de Wiener Sezession en de componisten Mahler en Brahms krijgt Wenen op cultureel gebied een internationaal aanzien. Maar spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen en culturen leiden na de eeuwwisseling tot een internationale crisis, met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog als
gevolg.
In drie collegebijeenkomsten bezoeken we de stad zoals die rond 1900 was. We zien hoe Wenen langzaam maar zeker verandert, we bestuderen de meesterwerken die er worden gemaakt en ontdekken hoe de politieke
gebeurtenissen de cultuur en het leven in de stad ingrijpend beïnvloeden.
Docent Manon Wilbrink
Manon Wilbrink is historicus en docent geschiedenis aan het Onze Lieve Vrouwelyceum in Breda. In haar vrije tijd doet ze onderzoek naar verschillende facetten van de Tweede Wereldoorlog en ontwikkelt ze lesmateriaal.
Mythologie
vrouwen in Griekse mythen en Grieks drama
In de klassieke mythologie zijn mannen vaak helden en komen vrouwen er bekaaid vanaf. Wat is het verschil tussen het mannelijke en vrouwelijke perspectief, en hoe is dat zo ontstaan?
We bespreken in zes bijeenkomsten een Griekse tragedie, een fictieboek en een literair non-fictieboek.
1 De tragedie Vrouwen van Troje van Euripides (bewerking Jean-Paul Sartre) volgt het lot van enkele
Trojaanse vrouwen nadat hun stad is geplunderd, hun echtgenoten zijn vermoord en de vrouwen op het punt staan als slaven te worden verhandeld.
2 In het boek Sappho’s sprong van Erica Jong, kruipt de schrijver in de huid van de onbevreesde dichter
Sappho van Lesbos.
3 De kruik van Pandora, het nieuwe boek van Nathalie Haynes, vertelt de Griekse mythologie vanuit het perspectief van vrouwen.
Ook besteden we aandacht aan de zeven Olympische godinnen die in de
Griekse mythologie als vrouwelijke archetypen worden gezien
Docent Marionne van de Camp
Neerlandica en theatermaker Marionne van de Camp geeft in haar theaterstukken de verhalen uit de klassieke oudheid een eigentijds gezicht.
Op reis door de westerse muziekgeschiedenis
In drie bijeenkomsten op locatie Park Zuiderhout neemt Thijs Bonger ons mee door de muziekgeschiedenis.
De avontuurlijke reis begint bij de componist Scarlatti. Na tussenstops bij Boccherini en Haydn arriveren we bij Mozart, die we uitgebreid behandelen. Met Beethoven en Schubert vervolgen we de reis, nu eens met grote, dan weer met kleine stappen. We luisteren en bespreken meerdere muziekfragmenten.
THerkenbaarheid is een wezenlijk bestanddeel van ons muzikale genot. Het gevoel ‘O ja, dat stuk ken ik!’ brengt vaak een glimlach en ontspanning teweeg. Bij het beluisteren van bepaalde stukken muziek komen er allerlei herinneringen en associaties naar boven. Het is wonderlijk hoe diep sommige melodieën in ons geheugen zijn verankerd. Daarover praten we in klein gezelschap van maximaal tien deelnemers.
Docent Thijs Bonger
Thijs Bonger is muziekjournalist bij onder meer BN/De Stem en het tijdschrift Luister. Hij schrijft programmatoelichtingen voor Philharmonie Zuidnederland en de Muziekgebouwen in Amsterdam en Eindhoven. Verder maakt en presenteert hij radioprogramma’s bij de Concertzender.
Medische ethiek
Al sinds de Griekse oudheid speelt de medische ethiek een rol in ons leven en in de wetenschap. We kennen onder meer de Eed van Hippocrates en de ethiek van Albert Schweitzer. Ook tegenwoordig leggen artsen nog een belofte of eed af als zij hun artsenbul ontvangen, een die is aangepast aan de actuele maatschappelijke situatie en de meest recente medische inzichten.
Medische ethiek is niet een onderwerp waarbij kant en klare antwoorden gegeven kunnen worden. Het bestaat
eerder uit het stellen van de juiste vragen die we toetsen aan wat wij zelf ‘goed handelen’ vinden.
Tijdens de bijeenkomsten gaan we in op het historische perspectief en de ontwikkelingen die geleid hebben tot
de zogenaamde gezondheidszorg-ethiek in onze huidige maatschappij. Ook komen er vragen aan bod als: wat is leven, waar begint leven en waar eindigt het, wie beschikt er over het leven? Met behulp van casuïstiek zullen de diverse aspecten van medische ethiek vanuit diverse invalshoeken worden uitgediept.
Docent Frans Rutten
Frans Rutten is anesthesioloog en spoedarts, alsmede visiting professor emergency medicine aan de University of Massachusetts, USA. Frans is auteur van lesmateriaal en (hoofd)docent spoedeisende zorg aan huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten. Tevens is hij leken-voorganger in de
Sacramentskerk te Breda.
de eerste wereldoorlog in de 21e eeuw
Deze reeks wordt in 2023 ook aangeboden bij Volksuniversiteit Breda.
Meer dan honderd jaar later lijkt de Eerste Wereldoorlog een echo uit een ver verleden. Niets is minder waar: denk aan de tribale oorlogen in het Midden-Oosten, religieus extremisme, de frustraties binnen de EU, opkomend nationalisme, de oorlog in Oekraïne, de energie- en klimaatcrisis. Bijna allemaal zijn ze terug te voeren op
de oer catastrofe van de moderne wereld: de oorlog van 1914-1918.
Aan de hand van thema’s gaan we in 4 colleges in op de vormende werking van de oorlog en de daarop volgende vredesverdragen op de wereld van nu.
In de twee collegebijeenkomsten gaan we dieper in op ieders ideeën en vragen over deze onderwerpen.
Docent Paul Lemmens
Paul Lemmens is docent en sectieleider geschiedenis en lid van de Western Front Association (WFA) Nederland, een vereniging van en voor mensen met een grote interesse in alle facetten van de Eerste Wereldoorlog.
met Bach op reis
een muzikale reis langs de plaatsen waar Bach woonde en werkte
In deze driedelige collegereeks die in 2022 bij DeBreedonk en bij Vredenbergh heeft plaatsgevonden reizen we langs de plaatsen waar Johann Sebastian Bach (1685-1750) woonde en werkte. We zien hoe het hem daar verging, zowel
privé als zakelijk, en luisteren naar zijn muziek.
Tijdens het eerste college reizen we langs plaatsen waar Bach meestal maar kort verbleef. Het tweede college richt zich op Bach in Leipzig, de stad waar hij het grootste deel van zijn leven doorbracht.
In het salongesprek staan we stil bij zijn bekendste werk, de Matthäus-Passion. Hoe is dit meesterwerk opgebouwd? We bekijken en beluisteren fragmenten uit verschillende uitvoeringen, waaronder een dansvoorstelling. Tenslotte bespreken we wat de muziek van Bach voor ieder van ons betekent.
Docent Ben Verschuren
Barokspecialist Ben Verschuren geeft al jaren lezingen over muziek, met name over
de barokopera. Hij plaatst de muziek binnen de maatschappelijke en politieke
context van de tijd waarin ze ontstond.
de kapelmeesters van de San Marco
muziekgeschiedenissen uit Venetië
In deze zesdelige collegereeks maken we kennis met de componisten van de Venetiaanse school.
We doen dat aan de hand van hun verhalen en muziek.
Aan het einde van de zestiende eeuw ontstond er in het rijke, onafhankelijke Venetië ruimte voor
nieuwe muziek. De kapelmeesters van de San Marco waren destijds de muziekpioniers.
Hoe klonk hun nieuwe muziek en hoe zag het muziektoneel eruit? Wat inspireerde deze componisten?
In welke zin was hun muziek anders dan die van de tijd ervoor?
In de twee salongesprekken kijken we hoe de vernieuwingen uit de Venetiaanse tijd in latere muziek
zijn te herkennen en hoe ze onze eigen muziekkeuzes nog altijd beïnvloeden.
Docent Simone Gerich
Simone Gerich schrijft verhalen over kunst- en muziekgeschiedenis. Ze ontwikkelt lesmaterialen voor onderwijsinstellingen en schrijft geregeld in het tijdschrift Hemel en Aarde.
Als zangeres maakt Simone deel uit van ensemble sOTTOvoces
Filosofische Trilogie
‘Wijsheid begint met verwondering’ (Socrates)
De betekenis van ontmoetingen is groot, of het nu om een vriendschappelijke of toevallige
ontmoeting gaat. In de ontmoeting met de ander ontmoeten we ook altijd onszelf. Wat
betekent de ontmoeting met onszelf en de ander in deze tijd?
Welke rol speelt hierin de verwondering?
Tijdens het uitvoeren van kleine opdrachten en de gesprekken met de medecursisten van het
college leren we onze geest te scherpen en zekerheden los te laten en opnieuw gedachten te
vormen. Wat is het goede, wat is het ware? Hoe spreek je de verwondering aan?
Interessante literatuur:
– Paul Verhaege, Intieme vreemden, Essay maand van de filosofie 2022, € 4,95
– Paul Verhaege, Intimiteit, Uitg. Bezige Bij 2018, ISBN 9789403139104
– Charles Pépin, De Ontmoeting, Uitg Noordboek 2022, ISBN 9789056158156
docent Mariska Horster
Mariska Horster is docent filosofie. Ze bedenkt en leidt workshops over filosofische thema’s.
Mythologie
taal en symboliek in de Griekse mythologie
Homerus bezong in zijn Odyssee voor het eerst de menselijke zoektocht naar waarheid, zin en betekenis. In hedendaagse vertalingen en theaterteksten spreken zijn verhalen nog steeds tot de verbeelding. Reden genoeg om de reis van Odysseus in deze collegereeks over mythologie centraal te stellen. We verdiepen ons in de thema’s, het taalgebruik, de vertalingen en bewerkingen, de symboliek en de verbeeldingskracht. Tijdens de twee salongesprekken bespreken we hoe je het verhaal van Odysseus in je eigen levensverhaal kunt herkennen.
docent Marionne van de Camp
Marionne van de Camp is Neerlandica en theatermaker. Zij geeft in haar theaterstukken de verhalen uit de klassieke oudheid een eigentijds gezicht.
Benefietlezing
Begrijpt u het conflict in Oekraïne nog
Een lezing in samenwerking met de Volksuniversiteit Breda en Nieuwe Veste
In dit college van 2 uur wordt u door docent en historicus Hans Luiten de achtergronden van het huidige conflict uitgelegd. Een verhaal over kozakken en Krim-Tartaren, Lemberg, Lviv en Lvov, de honger van de Holodomor, de Hagia Sophia en Donetsk, Poetin en de ineenstorting van de Sovjet-Unie. En uiteraard waar gaat dit eindigen.
nieuwsgierig naar onze collegereeksen?
De PostSchool biedt collegereeksen en salongesprekken aan op het gebied van kunst, cultuur, religie, filosofie, en geschiedenis in een interactieve
vorm.